Il-Mewt fl-Imgħoddi (informazzjoni)

It-tqegħid tal-fjuri fuq it-tebut u l-qabar illum hija drawwa komuni biex nuru r-rispett u l-imħabba lejn il-persuna li mietet. Fl-imgħoddi, it-tqegħid tal-fjuri ma kienx ġej minn xi sens ta’ rispett iżda għax kienu jibżgħu li jekk ma jkunx hemm fjuri fuq it-tebut u l-qabar, il-mejjet kien jerġa’ jiġi lura bħala ħares. Fil-fatt ħafna mid-drawwiet u ċerimonji li għandhom x’jaqsmu mal-mewt kienu jiġu mill-biża' li n-nies kellhom minn dan il-fenomenu.

Meta jmut xi ħadd il-qraba tiegħu kienu jikru nisa u jew xi foqra li, għal ħlas żgħir, kienu jilbsu l-iswed minn rashom sa saqajhom u jibdew jibku ħdejn it-tebut u waqt il-funeral. Dawn kienu jissejħu n-Newwieħa u kull familja li kien ikollha xi mewt kienet mistennija li tikri dawn in-newwieħa biex juru n-niket tagħhom. Jekk il-mejjet kellu xi żwiemel, baqar jew mogħoż kienu jaqtgħulhom biċċa minn denbhom bħala sinjal ta’ Luttu. Kienu wkoll jarmu l-qsari mill-galleriji u t-twieqi kif ukoll ikissru l-affarijiet li kienu tiegħu personali bħall-ħwejjeġ u għodda. Dan kienu jagħmluh biex żgur ma jerġax jiġi lura. Kienu wkoll jgħattu l-mirja tad-dar fejn kien jgħix il-mejjet għax kienu jibżgħu li, jekk ir-ruħ tal-mejjet tiġi riflessa fil-mera, din setgħet tieħu magħha lil dawk li kien hemm fid-dar.

Bħala sinjal ta’ luttu l-familjari tal-mejjet kienu jagħlqu d-dar u ma joħorġux minnha la għax-xogħol u wisq anqas biex jiltaqgħu man-nies. Fl-imgħoddi n-nisa kien joqogħdu ġewwa erbgħin ġurnata u l-irġiel sebat ijiem. Matul dan il-perjodu kienu jneħħu l-pumi minn fuq il-bibien, in-nisa ma kinux isajru għal tlett ijiem u l-irġiel ma kinux iqaxxru l-leħja għal perjodu ta' ħmistax-il ġurnata jew xahar.

Kien hemm id-drawwa li l-familjari tal-mejjet iqassmu l-ikel lill-fqar.  Sa ftit tas-snin ilu kienu jsajru ħanżir ġo galdarun kbir u miegħu jsajru minestra u jagħtu dan l-ikel lill-fqar. Kien hemm ukoll l-hekk imsejħa  Ħanżira tal-Erwieħ. Din il-ħanżira kienu jħalluha tiġri mar-raħal fejn kulħadd kien jitmagħha u jħalliha tiekol li trid biex fit-2 ta’ Novembru, fil-festa tal-Qaddisin Kollha (il-festa tal-mejtin), kienu jsajruha u jqassmuha lill-fqar tar-raħal. Drawwa bħalha kienet li erba’ xhur qabel il-festa tal-Qaddisin Kollha, il-Kappillan kien jingħata qażquż u nies tar-raħal kienu jiitimgħuh. Meta jismen kien jinbiegħ u l-flus mill-bejgħ tiegħu kienu jsiru quddies għall-erwieħ.